Είδαμε, λοιπόν, πώς η χώρα πήρε 6 δάνεια, το ένα μετά το άλλο, σε διάστημα 12 μόλις ετών. Έτσι, το 1893, η Ελλάδα είχε φτάσει να χρωστάει 585,4 εκατομμύρια φράγκα και 168,4 εκατομμύρια δραχμές. Για να κατανοήσουμε καλύτερα αυτά τα ποσά, πρέπει να σημειώσουμε δυο πράγματα. Πρώτον: τα ετήσια τακτικά έσοδα του κράτους, κατά την δεκαετία 1882-1892, κυμαίνονταν περί τα 90 εκατομμύρια δραχμές. Και, δεύτερον: το πρωτογενές ετήσιο έλλειμμα, κατά την ίδια δεκαετία, ξεπερνούσε τα 30 εκατομμύρια δραχμές. Αρκούν αυτά για να καταλάβουμε ότι η κατάσταση ήταν πολύ παραπάνω από τραγική.
Στην πράξη, η πτώχευση της χώρας είχε ήδη επέλθει από το 1882, όταν τα έσοδα ήταν 68,6 εκατομμύρια δραχμές και τα έξοδα 80,4 εκατομμύρια. Είχαμε, δηλαδή, πρωτογενές έλλειμμα 11,8 εκατομμύρια δραχμές, το οποίο έβαινε αυξανόμενο χρόνο με τον χρόνο. Οι στρατιωτικές δαπάνες και η διαχείριση των χρεών είχαν εκτινάξει το σκέλος των δαπανών. Η κυβέρνηση, για να καλύψει τις υψηλές δαπάνες, αύξησε υπερβολικά τους έμμεσους φόρους, με συνέπεια να δημιουργηθούν οι γνωστές -αναμενόμενες σ’ αυτές τις περιπτώσεις- επιπτώσεις στην αγορά.
Στην περίοδο 1890-1893 άλλαξαν πέντε κυβερνήσεις. Όλες προσπάθησαν με διάφορους οικονομικούς αυτοσχεδιασμούς –τους οποίους είτε επινοούσαν είτε ενεθάρρυναν οι ξένοι και ντόπιοι κερδοσκόποι– να δανειοδοτήσουν την καταρρέουσα οικονομία ενώ, ταυτόχρονα, ελήφθησαν μέτρα για αυστηρές περικοπές στις κρατικές δαπάνες (στρατιωτικά κονδύλια, δημόσια έργα, κοινωνικές παροχές κλπ) και σε όλες τις κρατικές δραστηριότητες. Παράλληλα, ψηφίστηκαν νέοι φόροι και τέλη. Ανάμεσα στα νέα μέτρα, επεβλήθησαν και εκπαιδευτικά τέλη, τα οποία προκάλεσαν μεγάλες αντιδράσεις.
Τότε, ο Τρικούπης έκανε μια νέα προσπάθεια για σύναψη δανείου στο εξωτερικό. Δυστυχώς, η διαφθορά ήταν τόσο μεγάλη ώστε, όσοι γνώριζαν πρόσωπα και καταστάσεις (ανάμεσά τους και παράγοντες της βασιλικής Αυλής), δεν δίστασαν να προβούν σε αθρόες πωλήσεις ελληνικών τίτλων στο χρηματιστήριο του Λονδίνου. Αυτό είχε ως άμεση συνέπεια την κατακόρυφη πτώση των ελληνικών αξιών και την δημιουργία πανικού στη χρηματιστηριακή αγορά της Αθήνας.
Μέσα στην αναμπουμπούλα, τον Μάιο του 1893, αναλαμβάνει καθήκοντα πρωθυπουργού, ο Σωτήριος Σωτηρόπουλος. Το κακό είναι ότι ο γηραιός πολιτευτής Τριφυλλίας θέλησε να εφαρμόσει μερικές "νέες" αλλά πλήρως ατυχείς οικονομολογικές ιδέες. Οι ξένοι και ντόπιοι κερδοσκόποι έσπευσαν να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία.
Κατ' αρχάς, το όνειρο των κερδοσκόπων για απόκτηση της Εθνικής Τράπεζας (όνειρο που ζωντανεύει σε κάθε οικονομική κρίση της χώρας) είχε την δεδομένη στιγμή πολλές πιθανότητες για την πραγματοποίησή του. Ο αντιπρόσωπος των ξένων κεφαλαιούχων Ornstein συζήτησε εν κρυπτώ με τον Σωτηρόπουλο τους όρους "ανασύστασης" της Εθνικής, στα πλαίσια της αντιμετώπισης του όλου οικονομικού προβλήματος της χώρας. Η αρχή έγινε με ένα γενικό και αόριστο σχέδιο, το οποίο περιελάμβανε διάφορες οργανωτικές ρυθμίσεις, με τελικό στόχο τη διοίκηση της τράπεζας από τους ξένους ομολογιούχους και τον έλεγχο από αυτούς των κρατικών προσόδων, μέσω μονοπωλίου ορισμένων προϊόντων.
Για να αντιληφθούμε το απύθμενο θράσος των ξένων κεφαλαιοκρατών, πρέπει να σημειώσουμε ότι στην συμφωνία τους με τον Σωτηρόπουλο μπήκε όρος ο οποίος απαγόρευε στην κυβέρνηση να επιφέρει αλλαγές είτε στο φορολογικό σύστημα της χώρας είτε στον τρόπο είσπραξης των δημοσίων εσόδων, χωρίς προηγούμενη συγκατάθεση της Εθνικής Τράπεζας (την διοίκηση της οποίας, ας μη ξεχνάμε, θα είχαν οι ξένοι κεφαλαιοκράτες)! Τί απάντησε ο ηλίθιος πρωθυπουργός; Ευχαρίστησε τους κεφαλαιοκράτες για τις κατάπτυστες προτάσεις τους, επειδή, όπως είπε, "συνοψίζουν πιστώς τας προθέσεις της Ελληνικής Κυβερνήσεως περί της λήψεως μέτρων προς ανόρθωσιν της οικονομικής καταστάσεως της Ελλάδος"!!.
Όταν, τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς, η κυβέρνηση Σωτηροπούλου έπεσε και επανήλθε στην εξουσία ο Τρικούπης, οι κερδοσκόποι, για να πείσουν τον νέο πρωθυπουργό, γενίκευσαν τους όρους και παρουσίασαν ένα νέο σχέδιο, ακόμη πιο αόριστο από το προηγούμενο. Πάντοτε με βάση την ιδιοκτησία της Εθνικής, πρότειναν την δημιουργία μίας νέας τράπεζας με την ονομασία "Ελληνική Τράπεζα", η οποία θα απορροφούσε τις κύριες δραστηριότητες της Εθνικής και θα αναλάμβανε την αναμόρφωση των οικονομικών του κράτους ως κύριος άξονας της οικονομικής ζωής του τόπου, ενώ η παλαιά Εθνική θα λειτουργούσε πλέον ως Εθνική Υποθηκευτική Τράπεζα της Ελλάδος! Όμως, με πρωθυπουργό τον Τρικούπη, τέτοια σχέδια δεν ήταν δυνατόν να ευοδωθούν και η Εθνική Τράπεζα διασώθηκε, έστω και την τελευταία στιγμή, από τα δόντια των λύκων.
Αλλά η χειρότερη ιδέα του Σωτηρόπουλου, η οποία οδήγησε και στην πτώση του, ήταν η έκδοση του περίφημου "δανείου της κεφαλαιοποιήσεως" (σήμερα θα το λέγαμε fund) 100 εκατομμυρίων δραχμών, με όρους βαρείς. Η ίδέα ήταν απλοϊκή: με το προϊόν αυτού του fund θα καλύπτονταν καθυστερημένοι τόκοι παλαιών δανείων. Όμως, όπως γνωρίζουν και οι δευτεροετείς φοιτητές των οικονομικών σχολών, τέτοια σχέδια είναι καταδικασμένα σε αποτυχία όταν έχεις μια οικονομία υπό κατάρρευση. Έτσι, μόλις εκδόθηκε το δάνειο, η τιμή του κατρακύλησε στο 40%, με συνέπεια η έκδοσή του να αποτύχει. Οι επαχθείς όροι εκείνου του δανείου θεωρήθηκαν από τις τότε αγορές ως προοίμιο πτώχευσης της χώρας. Μιας πτώχευσης, η οποία ήταν ήδη προ των πυλών και περί της οποίας θα μιλήσουμε στο αυριανό μας σημείωμα.
Τροφή για άσκηση: Βρείτε τα κοινά στοιχεία ανάμεσα στις συζητήσεις του Σωτηρόπουλου με τους ξένους κεφαλαιούχους περί ξεπουλήματος της Εθνικής Τράπεζας και στις συζητήσεις της τωρινής κυβέρνησης με τους πιστωτές μας περί ξεπουλήματος της κρατικής περιουσίας (τα συμπεράσματα από την στάση του Τρικούπη τότε και του Παπανδρέου σήμερα θα βγουν αυτομάτως). Παράλληλα, συσχετίστε το fund του Σωτηρόπουλου με την σχεδιαζόμενη "έξοδο στις αγορές" από την σημερινή κυβέρνηση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου