Έχοντας κατά νου όλο το παρασκήνιο, έτσι όπως το εκθέσαμε στα προηγούμενα σημειώματα, οι εξελίξεις γίνονται εύκολα κατανοητές. Κατ' αρχάς, μόλις ανέβηκε στην εξουσία ο Χίτλερ, η πολυδιασπασμένη γερμανική κοινότητα της Σουδητίας άρχισε να συσπειρώνεται στο ναζιστικό Sudetendeutsche Partei (SDP - Κόμμα Γερμανών Σουδητών). Η Πράγα απάντησε με διώξεις και λήψη μέτρων καταστολής κατά των γερμανοσουδητών.
Παράλληλα, η Τσεχοσλοβακία υπέγραψε σύμφωνο αμοιβαίας στρατιωτικής βοήθειας με την ΕΣΣΔ. Κι ο μεν Στάλιν την χρειαζόταν αυτή την συμφωνία με μια σύμμαχο της Γαλλίας, προκειμένου να πιέσει το Παρίσι να δεχτεί την αναβίωση των γαλλορωσσικών συμμαχιών τού 19ου αιώνα, όμως η Πράγα δεν κέρδισε τίποτε απ' αυτήν: για να φτάσουν τα ρωσσικά στρατεύματα σε τσεχοσλοβακικό έδαφος θα έπρεπε να περάσουν είτε από ρουμανικά είτε από πολωνικά εδάφη, πράγμα αδύνατο γιατί Βαρσοβία και Βουκουρέστι είχαν ξεκαθαρίσει ότι δεν θα επέτρεπαν τέτοια διέλευση. Αντίθετα, μάλιστα, αυτή η συμφωνία τροφοδότησε την γερμανική προπαγάνδα, η οποία έσπευσε να παρουσιάσει την Τσεχοσλοβακία ως...προκεχωρημένη βάση των κομμουνιστών!
Τότε, οι τσέχοι στράφηκαν για βοήθεια στην Γαλλία. Όμως, το μόνο που εισέπραξαν ήταν η συμβουλή να κατασκευάσουν την δική τους Γραμμή Μαζινό. Η χώρα είχε αυτή την δυνατότητα, μιας και διέθετε την μεγαλύτερη εξοπλιστική βιομηχανία τής κεντρικής Ευρώπης. Επί Αυστροουγγαρίας, όλη η βαρειά οπλική βιομηχανία τής αυτοκρατορίας βρισκόταν στην Βοημία και την Μοραβία. Αυτή η βιομηχανία όχι μόνο είχε διατηρηθεί αλλά είχε επεκταθεί περισσότερο, κατασκευάζοντας πλέον και τεθωρακισμένα άρματα και μαχητικά αεροσκάφη. Λογικά, λοιπόν, αυτή η αυξανόμενη τσεχική στρατιωτική ισχύς δαιμόνιζε τους γερμανούς.
Το πρόβλημα που αντιμετώπιζε ο πρωθυπουργός Έντβαρντ Μπένες (φανατικός τσέχος εθνικιστής, ο "πατέρας της ανεξαρτησίας") ήταν τεράστιο. Τα μήκους 1.545 χλμ σύνορα με την Γερμανία είχαν γίνει 2.103 χλμ μετά το Άνσλους ενώ δεν ήσαν λιγότερο επικίνδυνα ούτε τα 832 χλμ συνόρων με την Ουγγαρία ούτε τα 948 χλμ συνόρων με την Πολωνία. Όσο κι αν ο τσεχικός στρατός ήταν ο καλύτερα οπλισμένος σ' όλη ατή την περιοχή, ήταν φανερό πως δεν θα μπορούσε να υπερασπίσει μόνος του σχεδόν 4.000 χιλιόμετρα επικίνδυνων συνόρων. Οι λύσεις που είχε ο Μπένες ήταν δυο: ή να δεχτεί τα αιτήματα των σουδητών και να τους παραχωρήσει πλήρη αυτονομία (ακόμη και ένωση με το Γ' Ράιχ) ή να μπει σε πόλεμο, προκαλώντας την ανάμειξη άγγλων, γάλλων και σοβιετικών.
Στις δημοτικές εκλογές στα τέλη Μαΐου του 1938, το SDP ακολούθησε πολιτική όξυνσης (προφανώς, υποκινούμενο από τον Χίτλερ). Σύντομα, οι συγκρούσεις εξελίχθηκαν σε αιματοχυσίες, καθώς η Πράγα χρησιμοποίησε όπλα κατά των σουδητών. Ο Μπένες, φοβούμενος γερμανική εμπλοκή, έστειλε 200.000 στρατιώτες στα σύνορα με την Γερμανία. Αυτή η αψυχολόγητη κίνηση έκανε τον Χίτλερ να τα πάρει στο κρανίο: κι αν ακόμη δεν ήθελε να επιτεθεί, τώρα έπρεπε να το κάνει για να μη τον θεωρήσουν δειλό. Όταν στις 22 Μαΐου το SDP μάζευε το 90% των σουδητικών ψήφων, ο Χίτλερ όριζε την 1η Οκτωβρίου ως ημερομηνία εισβολής στην Τσεχοσλοβακία.
Πολλοί πίστεψαν ότι ο Χίτλερ είχε τρελλαθεί: όχι μόνο θα τα έβαζε με τον ισχυρότερο αντίπαλο που θα μπορούσε να διαλέξει αλλά τον προειδοποιούσε κιόλας μήνες πριν! Η γερμανική στρατιωτική ηγεσία κόντεψε να πάθει ομαδική αποπληξία ενώ κάποιοι δεν δίστασαν να ρίξουν την ιδέα τής ανατροπής τού δικτάτορα. Η βασική τους ένσταση ήταν ότι η εισβολή θα κρατούσε πολλές βδομάδες και στο μεταξύ οι γάλλοι θα έμπαιναν από τα δυτικά. Αντί για απάντηση, ο Χίτλερ έδωσε εντολή να ξεκινήσει αμέσως η κατασκευή οχυρών στα γαλλογερμανικά σύνορα, με την πομπώδη ονομασία Westwall (Δυτικό Τείχος) ή Siegfriedwall (Τείχος Ζήγκφρηντ).
Στο μεταξύ, οι σουδήτες γερμανοί ξεκίνησαν κανονικό αντάρτικο κατά του τσεχοσλοβακικού στρατού. Τα καθημερινά βίαια γεγονότα αναμεταδίδονταν κι αναπαράγονταν σ' όλον τον κόσμο. Στις εφημερίδες άρχισαν να εμφανίζονται ειδήσεις για επιστρατεύσεις στον γαλλικό στρατό και στο βρεττανικό ναυτικό. Όλα μύριζαν μπαρούτι. Η Ευρώπη έδειχνε να οδεύει ολοταχώς σε πόλεμο...
Στην Αγγλία, επί κεφαλής της κυβέρνησης βρίσκεται ο συντηρητικός Άρθουρ Νέβιλ Τσάμπερλαιν. Στην Γαλλία, ομόλογός του είναι από τον Απρίλιο ο ριζοσπάστης Εντουάρ Νταλαντιέ, μέχρι τότε υπουργός πολέμου. Παρά τις -υποτιθέμενες- πολιτικές διαφορές τους, οι δυο ηγέτες συμφώνησαν να ακολουθήσουν κοινή γραμμή. Είχαν ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα να επιλύσουν, προκειμένου να πάρουν σωστές αποφάσεις: με βάση το σύμφωνο του 1935, ποιά στάση θα κρατούσε η ΕΣΣΔ αν ο Χίτλερ χτυπούσε την Τσεχοσλοβακία;
Το πρόβλημα ήταν πράγματι σοβαρό. Οι δυο πρωθυπουργοί γνώριζαν ότι οι χώρες τους (βοηθούντος και του κραχ) δεν είχαν ακόμη ανακάμψει απολύτως από τις καταστροφές τού Α' Π.Π. και ήταν σίγουρο ότι ένας καινούργιος πόλεμος θα τις αποδυνάμωνε σχεδόν τελείως. Αν, λοιπόν, η ΕΣΣΔ αποφάσιζε να αναμειχθεί, ο κίνδυνος διάδοσης του κομμουνισμού στην δύση θα γινόταν μεγάλος. Συνεπώς, Αγγλία και Γαλλία έπρεπε να κάνουν κάτι αμέσως. Αλλά τί;
Τελικά, η λύση στο πρόβλημα βρέθηκε και, μάλιστα, ήταν απλούστατη. Θα την δούμε στο επόμενο σημείωμα.
Παράλληλα, η Τσεχοσλοβακία υπέγραψε σύμφωνο αμοιβαίας στρατιωτικής βοήθειας με την ΕΣΣΔ. Κι ο μεν Στάλιν την χρειαζόταν αυτή την συμφωνία με μια σύμμαχο της Γαλλίας, προκειμένου να πιέσει το Παρίσι να δεχτεί την αναβίωση των γαλλορωσσικών συμμαχιών τού 19ου αιώνα, όμως η Πράγα δεν κέρδισε τίποτε απ' αυτήν: για να φτάσουν τα ρωσσικά στρατεύματα σε τσεχοσλοβακικό έδαφος θα έπρεπε να περάσουν είτε από ρουμανικά είτε από πολωνικά εδάφη, πράγμα αδύνατο γιατί Βαρσοβία και Βουκουρέστι είχαν ξεκαθαρίσει ότι δεν θα επέτρεπαν τέτοια διέλευση. Αντίθετα, μάλιστα, αυτή η συμφωνία τροφοδότησε την γερμανική προπαγάνδα, η οποία έσπευσε να παρουσιάσει την Τσεχοσλοβακία ως...προκεχωρημένη βάση των κομμουνιστών!
Τότε, οι τσέχοι στράφηκαν για βοήθεια στην Γαλλία. Όμως, το μόνο που εισέπραξαν ήταν η συμβουλή να κατασκευάσουν την δική τους Γραμμή Μαζινό. Η χώρα είχε αυτή την δυνατότητα, μιας και διέθετε την μεγαλύτερη εξοπλιστική βιομηχανία τής κεντρικής Ευρώπης. Επί Αυστροουγγαρίας, όλη η βαρειά οπλική βιομηχανία τής αυτοκρατορίας βρισκόταν στην Βοημία και την Μοραβία. Αυτή η βιομηχανία όχι μόνο είχε διατηρηθεί αλλά είχε επεκταθεί περισσότερο, κατασκευάζοντας πλέον και τεθωρακισμένα άρματα και μαχητικά αεροσκάφη. Λογικά, λοιπόν, αυτή η αυξανόμενη τσεχική στρατιωτική ισχύς δαιμόνιζε τους γερμανούς.
Το πρόβλημα που αντιμετώπιζε ο πρωθυπουργός Έντβαρντ Μπένες (φανατικός τσέχος εθνικιστής, ο "πατέρας της ανεξαρτησίας") ήταν τεράστιο. Τα μήκους 1.545 χλμ σύνορα με την Γερμανία είχαν γίνει 2.103 χλμ μετά το Άνσλους ενώ δεν ήσαν λιγότερο επικίνδυνα ούτε τα 832 χλμ συνόρων με την Ουγγαρία ούτε τα 948 χλμ συνόρων με την Πολωνία. Όσο κι αν ο τσεχικός στρατός ήταν ο καλύτερα οπλισμένος σ' όλη ατή την περιοχή, ήταν φανερό πως δεν θα μπορούσε να υπερασπίσει μόνος του σχεδόν 4.000 χιλιόμετρα επικίνδυνων συνόρων. Οι λύσεις που είχε ο Μπένες ήταν δυο: ή να δεχτεί τα αιτήματα των σουδητών και να τους παραχωρήσει πλήρη αυτονομία (ακόμη και ένωση με το Γ' Ράιχ) ή να μπει σε πόλεμο, προκαλώντας την ανάμειξη άγγλων, γάλλων και σοβιετικών.
Στις δημοτικές εκλογές στα τέλη Μαΐου του 1938, το SDP ακολούθησε πολιτική όξυνσης (προφανώς, υποκινούμενο από τον Χίτλερ). Σύντομα, οι συγκρούσεις εξελίχθηκαν σε αιματοχυσίες, καθώς η Πράγα χρησιμοποίησε όπλα κατά των σουδητών. Ο Μπένες, φοβούμενος γερμανική εμπλοκή, έστειλε 200.000 στρατιώτες στα σύνορα με την Γερμανία. Αυτή η αψυχολόγητη κίνηση έκανε τον Χίτλερ να τα πάρει στο κρανίο: κι αν ακόμη δεν ήθελε να επιτεθεί, τώρα έπρεπε να το κάνει για να μη τον θεωρήσουν δειλό. Όταν στις 22 Μαΐου το SDP μάζευε το 90% των σουδητικών ψήφων, ο Χίτλερ όριζε την 1η Οκτωβρίου ως ημερομηνία εισβολής στην Τσεχοσλοβακία.
Πολλοί πίστεψαν ότι ο Χίτλερ είχε τρελλαθεί: όχι μόνο θα τα έβαζε με τον ισχυρότερο αντίπαλο που θα μπορούσε να διαλέξει αλλά τον προειδοποιούσε κιόλας μήνες πριν! Η γερμανική στρατιωτική ηγεσία κόντεψε να πάθει ομαδική αποπληξία ενώ κάποιοι δεν δίστασαν να ρίξουν την ιδέα τής ανατροπής τού δικτάτορα. Η βασική τους ένσταση ήταν ότι η εισβολή θα κρατούσε πολλές βδομάδες και στο μεταξύ οι γάλλοι θα έμπαιναν από τα δυτικά. Αντί για απάντηση, ο Χίτλερ έδωσε εντολή να ξεκινήσει αμέσως η κατασκευή οχυρών στα γαλλογερμανικά σύνορα, με την πομπώδη ονομασία Westwall (Δυτικό Τείχος) ή Siegfriedwall (Τείχος Ζήγκφρηντ).
Στο μεταξύ, οι σουδήτες γερμανοί ξεκίνησαν κανονικό αντάρτικο κατά του τσεχοσλοβακικού στρατού. Τα καθημερινά βίαια γεγονότα αναμεταδίδονταν κι αναπαράγονταν σ' όλον τον κόσμο. Στις εφημερίδες άρχισαν να εμφανίζονται ειδήσεις για επιστρατεύσεις στον γαλλικό στρατό και στο βρεττανικό ναυτικό. Όλα μύριζαν μπαρούτι. Η Ευρώπη έδειχνε να οδεύει ολοταχώς σε πόλεμο...
Στην Αγγλία, επί κεφαλής της κυβέρνησης βρίσκεται ο συντηρητικός Άρθουρ Νέβιλ Τσάμπερλαιν. Στην Γαλλία, ομόλογός του είναι από τον Απρίλιο ο ριζοσπάστης Εντουάρ Νταλαντιέ, μέχρι τότε υπουργός πολέμου. Παρά τις -υποτιθέμενες- πολιτικές διαφορές τους, οι δυο ηγέτες συμφώνησαν να ακολουθήσουν κοινή γραμμή. Είχαν ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα να επιλύσουν, προκειμένου να πάρουν σωστές αποφάσεις: με βάση το σύμφωνο του 1935, ποιά στάση θα κρατούσε η ΕΣΣΔ αν ο Χίτλερ χτυπούσε την Τσεχοσλοβακία;
Το πρόβλημα ήταν πράγματι σοβαρό. Οι δυο πρωθυπουργοί γνώριζαν ότι οι χώρες τους (βοηθούντος και του κραχ) δεν είχαν ακόμη ανακάμψει απολύτως από τις καταστροφές τού Α' Π.Π. και ήταν σίγουρο ότι ένας καινούργιος πόλεμος θα τις αποδυνάμωνε σχεδόν τελείως. Αν, λοιπόν, η ΕΣΣΔ αποφάσιζε να αναμειχθεί, ο κίνδυνος διάδοσης του κομμουνισμού στην δύση θα γινόταν μεγάλος. Συνεπώς, Αγγλία και Γαλλία έπρεπε να κάνουν κάτι αμέσως. Αλλά τί;
Τελικά, η λύση στο πρόβλημα βρέθηκε και, μάλιστα, ήταν απλούστατη. Θα την δούμε στο επόμενο σημείωμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου