Γιατί δεν ξεσηκώνεται ο κόσμος;

Έχετε παρατηρήσει ποια είναι η κυριώτερη αποστροφή των συνομιλητών σας όταν η κουβέντα στρέφεται γύρω από τα κυβερνητικά μέτρα και την εξαθλίωση στην οποία αυτά τα μέτρα οδηγούν τις λαϊκές μάζες; Διορθώστε με αν κάνω λάθος αλλά, προσωπικά, παρατηρώ ένα κοινό μοτίβο απορίας: "γιατί δεν ξεσηκώνεται ο κόσμος;"

"Γιατί δεν ξεσηκώνεται ο κόσμος", λοιπόν; Πριν ενάμιση χρόνο είχαν βουλιάξει οι πλατείες με απλούς πολίτες που φώναζαν, μούντζωναν, πετούσαν ντομάτες κι αβγά, απειλούσαν θεούς και δαίμονες, ενώ με στεντόρεια φωνή διατείνονταν ότι "η χούντα δεν τελείωσε το '73". Το περίφημο "κίνημα των αγαναχτισμένων" είχε εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον ευρωπαϊκό νότο και οι έντρομοι -και καλά!- αναλυτές προειδοποιούσαν την εξουσία πως θα κινδύνευε η υπόστασή της αν δεν έτεινε "ευήκοον ους" σ' αυτές τις φωνές. Παράλληλα, εκείνο το "κίνημα" έδειχνε πως είχε συνενώσει τις λαϊκές μάζες σε μια ενιαία αντικαπιταλιστική διαμαρτυρία, πέρα και πάνω από κάθε επί μέρους κομματική τοποθέτηση. Ακόμη κι εκείνοι που δεν τόλμησαν (ή δεν θέλησαν) εκείνη την εποχή να κατεβούν στις πλατείες, στην συντριπτική τους πλειοψηφία αντιμετώπισαν το φαινόμενο ως ένδειξη πως κάτι ουσιαστικό θα αλλάξει.

Κι όμως, δεν χρειάστηκε να περάσουν παρά λίγοι μονάχα μήνες για να αποδειχτεί πώς είχαμε δίκιο όσοι αντιμετωπίζαμε εκείνο το φαινόμενο με σκεπτικισμό. Γράφαμε τότε σε τούτο το ιστολόγιο ("Πάμε πλατεία (ακομμάτιστα)"):

"Τι παναπεί ότι είναι καλό που το "κίνημα των αγανακτισμένων" είναι ακομμάτιστο; Γιατί αυτό είναι απαραιτήτως καλό, δηλαδή; Αν εννοούμε ότι αρκεί μια διαμαρτυρία να γίνεται έτσι, για την διαμαρτυρία, πάει καλά. Αν βλέπουμε την "αγανάκτηση της πλατείας" ως αυτοσκοπό, ας μη συνεχίσουμε. Όμως, αν θέλουμε να μιλήσουμε για το απλό "και μετά, τί;", μάλλον πρέπει να προβληματιστούμε. Πώς θα εκφραστεί αυτό το "μετά"; Με εναλλαγή προσώπων στην εξουσία, σε στυλ Μανωλιού που αλλάζει βρακί; Ή με ανατροπή του σάπιου συστήματος, πράξη βαθειά πολιτική η οποία απαιτεί και θεωρητικό υπόβαθρο και εκφραστή;"

Τώρα πια, την παρωδιακή κατάληξη εκείνου του φαινομένου την ξέρουμε. Η ουρανομήκης κραυγή "να καεί, να καεί το μπουρδέλο η βουλή" ξεφούσκωσε σαν ανακουφιστική κλανιά και, λίγους μήνες αργότερα, νομιμοποίησε εκλογικά την παρά φύση (;) τρικομματική "κυβέρνηση του μαύρου μετώπου" ΠαΣοΚ-ΝΔ-ΛαΟΣ σε νόμιμη τρικομματική κυβέρνηση ΝΔ-ΠαΣοΚ-ΔημΑρ, ενισχύοντας παράλληλα το ζοφερό φασιστικό χρυσαυγίτικο μόρφωμα. Ο "αγαναχτισμένος" πλην απαίδευτος (άρα, ανερμάτιστος) λαός κατάφερε το ακατόρθωτο: να διευκολύνει εκείνους εναντίον των οποίων αγανάχτισε, να σφίξουν περισσότερο την θηλειά στον λαιμό του.

Όμως το ερώτημα παραμένει: "γιατί δεν ξεσηκώνεται ο κόσμος;". Ας παραβλέψουμε το γεγονός ότι η πλειοψηφία όσων διατυπώνουν αυτό το ερώτημα περιμένουν από κάποιους άλλους (ποιούς, αλήθεια;) να ξεσηκωθούν (λες κι αυτοί δεν είναι "κόσμος") κι ας θυμηθούμε τι γράφαμε παλιότερα σε κάποιο άλλο σημείωμα αυτού του ιστολογίου ("Ανατομία του νεοφιλελευθερισμού - 25. Η Αργεντινή ξεπουλιέται"):

"Παράλληλα, το ξεπούλημα της δημόσιας υπηρεσίας από τον Καβάγιο πήρε τέτοια έκταση ώστε ξεπέρασε και όσα είχε διαπράξει ο Πινοτσέτ στην Χιλή. Μέχρι το 1994, οι 9 στις 10 δημόσιες επιχιερήσεις είχαν παραδοθει στα μεγάλα μονοπώλια (Citibank, Vivendi, Repsol, Telefonica κλπ). Βέβαια, η κυβέρνηση Μένεμ είχε φροντίσει να μην επιβαρύνει τους νέους ιδιοκτήτες, απολύοντας πάνω από 700.000 εργαζόμενους πριν προχωρήσει στο ξεπούλημα.
Ο Καβάγιο εφάρμοζε μια πολιτική "αλα Σακς" και ο Μένεμ χειροκροτούσε. Το "Time" χαρακτήρισε την πολιτική αυτή ως "το θαύμα του Μένεμ". Όμως, το πραγματικό θαύμα ήταν άλλο: η κυβέρνηση ξεπουλούσε τον τόπο κι οι εργαζόμενοι βυθίζονταν στην φτώχεια αλλά δεν σημειώθηκε καμμία λαϊκή εξέγερση! Περίεργο φαινόμενο μεν, εξηγήσιμο δε. Ας δούμε πώς:
Σε περιόδους έκρηξης του πληθωρισμού, οι χαμηλόμισθοι πολίτες τρέμουν καθώς βλέπουν να εξανεμίζεται ταχύτατα η αξία των λιγοστών χρημάτων που διαθέτουν. Όταν αυτός ο φόβος φωλιάσει στις λαϊκές μάζες, τότε όποια μέτρα κι αν πάρει η κυβέρνηση δεν αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό αλλά με μια κρυφή ελπίδα πως τα πράγματα θα καλυτερεύσουν. Έτσι, από την στιγμή που η σύνδεση του πέσο με το δολλάριο έρριξε τον πληθωρισμό, οι λαϊκές μάζες είναι έτοιμες πλέον να δεχτούν ορυμαγδό νέων μέτρων, με την σκέψη ότι και αυτά θα βγουν σε καλό."

Τότε, στην Αργεντινή, το "λουκουμάκι" ήταν η συγκράτηση του πληθωρισμού. Τώρα, στην Ελλάδα, είναι η εκταμίευση της "υπερδόσης", οι επενδύσεις από το Κατάρ κλπ. Κοινός παρονομαστής είναι ένας λαός σε κατάσταση σοκ, ο οποίος έχει βουλιάξει στον φόβο και ζει με την ελπίδα πως η κάθε κατακεφαλιά που δέχεται θα είναι η τελευταία. Κι επειδή η κάθε εξουσία γνωρίζει ότι ένας φοβισμένος λαός δεν ξεσηκώνεται ποτέ, κάνει ό,τι μπορεί για να τον εκφοβίζει όλο και περισσότερο.

Νομίζω ότι, τώρα πια, η απάντηση στο ερώτημα "γιατί δεν ξεσηκώνεται ο κόσμος;" είναι σαφής: επειδή αυτός ο κόσμος είναι φοβισμένος. Έτσι, λοιπόν, είναι σαφής και η απάντηση στο εύλογο ερώτημα "τι πρέπει να γίνει για να ξεσηκωθεί ο κόσμος, τελικά;" που ακολουθεί: να πάψει αυτός ο κόσμος να φοβάται και να πιστέψει στην δύναμή του!