Πνευματικά δικαιώματα δεν υπάρχουν. Οι ιδέες πρέπει να κυκλοφορούν ελεύθερα. Άρα...
... η αντιγραφή όχι απλώς επιτρέπεται αλλά είναι και επιθυμητή, ακόμη και χωρίς αναφορά της πηγής!

Η γλώσσα κόκκαλα τσακίζει

- "Ο λόγος που μ' άφησες έξω από την υπόθεση", είπε ήσυχα, "ήταν ότι νόμισες πως η αστυνομία δεν θα πίστευε ότι σκέτη περιέργεια μ' έσπρωξε να κατέβω εκεί κάτω χτες το βράδυ. Θα υποψιάζονταν ίσως ότι είχα κάποιον ύποπτο λόγο και θα με σφυροκοπούσαν μέχρι να σπάσω".
- "Πώς ξέρεις αν δεν σκέφτηκα το ίδιο πράγμα;"
- "Οι αστυνομικοί είναι κι αυτοί άνθρωποι", είπε ξεκάρφωτα.
- "Έχω ακούσει ότι σαν τέτοιοι ξεκινάνε".

[Ραίημοντ Τσάντλερ, "Αντίο, γλυκειά μου", εκδόσεις Λυχνάρι, 1990 (σελ.: 54)]

4 Νοεμβρίου 2012

"Το βλέμμα του ζωγράφου"

Προειδοποίηση: Αν ανήκετε σ' εκείνους που παθαίνουν αλλεργία όταν ακούνε να αποκαλείται "Μακεδονία" η χώρα που επισήμως ονομάζεται "Φύρομ" (επιμένοντας στην ονομασία "Πρώην...", δίχως να αναρωτιούνται πώς πρέπει να αποκαλείται σήμερα και δίχως να συνειδητοποιούν ότι καμμία χώρα δεν μπορεί να αυτοχαρακτηρίζεται ως "Πρώην..."), αν νομίζετε ότι θα πάθετε εγκεφαλικό σε περίπτωση που διαβάσετε ένα βιβλίο μεταφρασμένο "από τα σλαβομακεδονικά" ή που ανατριχιάζετε στην σκέψη ότι κρατάτε στα χέρια σας ένα βιβλίο σκοπιανού συγγραφέα, σας συμβουλεύω να σταματήσετε εδώ την ανάγνωση αυτής της βιβλιοπαρουσίασης.


Ο Μπόρις Βισίνσκι έχει την "ατυχία" να είναι γεννημένος στα Σκόπια. Έτσι, παραμένει σχεδόν άγνωστος στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό ένας από τους σπουδαιότερους βαλκάνιους συγγραφείς, τα έργα τού οποίου έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από τριάντα γλώσσες κι έχουν τιμηθεί με σημαντικά βραβεία. Σήμερα, λοιπόν, σας καλώ να γνωρίσουμε αυτόν τον συγγραφέα μέσα από τις σελίδες τού σημαντικού μυθιστορήματός του "Το βλέμμα του ζωγράφου".

Ο Βισίνσκι δεν είναι "εύκολος". Το αντίθετο μάλιστα. Ο κόσμος του είναι σκοτεινός, σκληρός και αγχώδης. Οι ήρωές του χάνονται ανάμεσα στην πραγματικότητα και στο υπερφυσικό, πελαγοδρομούν σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχεί το κακό σε διάφορες μορφές και φλερτάρουν συνεχώς με την ιδέα του θανάτου ή και της αυτοκτονίας. Όμως, αυτή η αέναη πάλη του καλού με το κακό καταλήγει πάντοτε σε αίσιο τέλος, γεγονός που προσδίδει στο έργο τού Βισίνσκι μια γεύση ικανοποίησης και αισοδοξίας.

"Το βλέμμα του ζωγράφου" γράφτηκε αμέσως μετά τον βίαιο διαμελισμό τής Γιουγκοσλαβίας και συνιστά μια υπερρεαλιστική απεικόνιση της ζοφερής πραγματικότητας που βίωσαν οι απλοί γιουγκοσλάβοι εκείνη την εποχή. Πρωταγωνιστής είναι ο Μάρκος, ο οποίος προσπαθεί να ξεφύγει από τους διώκτες του και, παράλληλα, αναζητά την γυναίκα του και το παιδί του που έχουν χαθεί μέσα στην λαίλαπα της εμφύλιας σύγκρουσης. Κατά την περιπλάνησή του συναντά έναν περίεργο τύπο, ο οποίος του συστήνεται ως ζωγράφος και του ζητά να ποζάρει για να του φτιάξει το πορτραίτο του. Ο Μάρκος υπνωτίζεται από τον παράξενο ζωγράφο και τον ακολουθεί σε έναν εφιαλτικό χώρο, όπου τερατώδεις γυμναστές-φύλακες βασανίζουν ανθρώπους και τους μεταμορφώνουν σε άγρια σκυλιά. Το σκηνικό θυμίζει ταινία φαντασίας αλλά η πραγματικότητα είναι εξαιρετικά ευδιάκριτη πίσω από τις λέξεις:

"- Έχεις θαυμαστή ενεργητικότητα, είπε ο γυμναστής δυνατά. Όταν πρωτοήρθες, βλέποντας το χλομό, ξερακιανό σου πρόσωπο και τα βαθουλωμένα μάτια σου, δεν μπορούσα με τίποτα να φανταστώ πως μέσα σου κρύβεται τόση δύναμη. Θα ξεπεράσεις και τον ίδιο σου τον εαυτό. Θα προοδέψεις πολύ... Συμμάζεψε τα μυαλά σου. Όλα αυτά, για σένα, σημαίνουν μια καινούργια ζωή και να το ξέρεις πως όλοι θα σε ζηλεύουν... Και να ξεχάσεις σιγά-σιγά αυτό που ως τώρα ήσουν, να το διαγράψεις. Ξερίζωσε το καθετί που έχεις μέσα σου. Όλες τις σκέψεις, τα αισθήματα και τις επιθυμίες. Για σένα δεν πρέπει να υπάρχει τίποτε άλλο εκτός από αυτό που σου λέω εγώ. Στο μυαλό σου, στο σώμα σου θα εμβολιάζω κάτι το καινούργιο, που μόνο να σε χαροποιεί θα μπορεί, που θα σε κάνει περήφανο επειδή βρίσκεσαι ανάμεσα στους διαλεκτούς... Απαραβίαστο σύνθημά μας είναι: δεν γεννιέται κανείς σκύλος, γίνεται. Ακριβώς γι' αυτό υπάρχουν και τούτες οι σχολές για νέους, έμπιστους σκύλους και άλλα άγρια ζώα. Με μεγάλες προσπάθειες, με αποκηρύξεις και θυσίες, θα πετύχουμε αυτό που θέλουμε. Κάποια στιγμή θα πραγματοποιήσουμε το στόχο μας: η υποταγή να κυριαρχεί στον κόσμο. Και πρέπει να ξέρεις πως αυτό θα το πετύχουμε μόνο αν υπάρχει ακόμη μεγαλύτερη αγάπη και κατανόηση μεταξύ μας..."

Υπάρχουν στιγμές που ο αναγνώστης είτε κάνει αναπόφευκτους συνειρμούς με τις ζοφερές εικόνες του οργουελικού καινούργιου, θαυμαστού κόσμου είτε ανακαλεί στην μνήμη του σκηνές από τα μάτια ερμητικά κλειστά του Κιούμπρικ είτε στοιχειοθετεί παραλληλισμούς με τις γέφυρες του Δρίνου του Άντριτς. Όμως, ο Βισίνσκι αποδεικνύεται περισσότερο κυνικός αλλά και περισσότερο αισιόδοξος, παρ' ότι αποφεύγει οποιαδήποτε συνειδητή προσπάθεια να κεντρίσει το συναίσθημα του αναγνώστη.

Με δυο λόγια, "Το βλέμμα του ζωγράφου" αποτελεί ένα μικρό αριστούργημα το οποίο θα σας αποζημιώσει απολύτως για την προσπάθεια που απαιτεί η ανάγνωσή του. Κυκλοφορεί σε μια λιτή έκδοση 215 σελίδων "στην σειρά Βαλκανική πεζογραφία των εκδόσεων "Φιλίστωρ" και μπορεί να γίνει δικό σας με 11 ευρώ.

1 σχόλιο:

ΑνθρωποΓεωγραφίες είπε...

Έχει "μαλλιάσει" η γλώσσα μου να λέω στα παιδιά:
"Τα Σκόπια ΔΕΝ είναι Χώρα, είναι πόλη!!